ZEKA VE BİLİŞSEL DEĞERLENDİRME TESTLERİ
WISC-R: 6-16 yaşlarındaki çocuklara uygulanan bir zeka ölçeğidir. Test kendi içinde sözel ve performans olmak üzere 2 ana bölüme ayrılır ve her iki bölümde de 6’şer adet test bulunmaktadır. Bireysel olarak uygulanan bu test 1-1,5 saat sürmektedir. Öğrenme güçlüğü, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, akademik sorunlar, okul fobisi, iletişim güçlükleri, sosyal alanlardaki adaptasyon güçlüğü, algılama sorunları gibi durumların saptanmasında kullanılmaktadır.
WISC-4: 6-16 yaş aralığındaki çocukların bilişsel yeteneklerini ölçen ve bireysel olarak uygulanan bir testtir. WISC-4 çocukların hem yaş grubu içindeki beceri düzeyini hem de kendi içinde güçlü alanlarını ve geliştirilmeye açık becerilerini değerlendirmektedir. Sözel bilgi, sözel ifade, algısal akıl yürütme ve organizasyon, sosyal bilgi, kısa süreli işitsel bellek, dikkat, konsantrasyon, zihinsel işlemleme hızı, görsel-motor ve ince motor koordinasyon becerilerini ölçmektedir. Test her çocuğun çalışma hızı ve motivasyon düzeyine bağlı olarak yaklaşık 1-1.5 saat sürmektedir. Öğrenme güçlüğü, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, ders başarısızlığı, algılama ve anlama güçlüğü, okula uyum sorunları gibi birçok psikolojik problemi tespit edebilmede veya daha iyi anlamada da çok önemli ip uçları vermektedir.
CAS-Bilişsel Değerlendirme Testi: CAS, 5-17 yaşları arasındaki bireylerin Planlama, Dikkat, Eşzamanlı ve Ardıl Bilişsel işlemlerini değerlendirmek için geliştirilmiş bir testtir. Testin uygulama süresi 1-2 saat arasında değişmektedir. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan çocukların değerlendirilmesi, öğrenme güçlüğü olanların değerlendirilmesi, zihinsel engelli olanların değerlendirilmesi, travmatik beyin hasarı olanların değerlendirilmesi, ciddi duygusal bozuklukları olanların değerlendirilmesi, üstün zekalı çocukların değerlendirilmesi, planlama problemleri olanların belirlenmesi ve başarının önceden kestirilmesi gibi durumlar için CAS (Bilişsel Değerlendirme Sistemi) testi uygulanabilir ve kullanılabilir.
Stanford-Binet : Stanford Binet Zeka Testi, bireylerin zihinsel performanslarını belirlemek amacıyla uygulanan bireysel zekâ testidir. Uygulama sonucunda bireye ait zekâ yaşı ve zekâ bölümü elde edilmektedir. Süreye dayalı bir test değildir. 2 yaştan yetişkin yaşa kadar uygulanmaktadır. Stanford-Binet testi çeşitli yaşlardan kişilere uygulanabilmekle beraber çocuklar için daha uygundur.
NÖROPSİKOLOJİK TESTLER
Nöropsikolojik Değerlendirme Testleri: Nöropsikolojik testler, karmaşık davranışları, bilişsel işlevleri değerlendirmeye yardımcı olur. Nöropsikolojik testler dikkat ve bellek dahil olmak üzere, algı-tepki kontrolü, görsel-mekansal algılama, öğrenme, irdeleme ve genel yeteneğe kadar bilişsel faaliyetlerin çok geniş bir alanını ölçmekte ve kişinin aldığı puanlara dayanarak bu alanlarda diğer insanlarla kıyaslanmasına imkan vermektedir. Dikkat eksikliği dahil olmak üzere, unutkanlık, konsantrasyon sorunları gibi sorunların yanısıra demans ya da bunama olarak adlandırılan hastalıklar ve diğer nörolojik hastalıkların tanı ve takibinde kullanılmaktadır.
Mini Mental Test: Kısa tarama testi demans taraması için en sık kullanılan testtir. Oryantasyon, hafıza, dikkat, hesaplama, hatırlama, lisan, motor fonksiyon ve algılamayı ölçmektedir.
Stroop Testi: Temelde frontal lob faaliyetlerini yani alışılmış bir davranış örüntüsünü bastırabilme, olağan olmayan bir davranışı yapabilme ve uygunsuz uyaranı bastırabilme gibi yetenekleri ölçer. Özellikle kafa travmaları, trafik kazası sonrası oluşan hafıza sorunları, planlama ve organizasyon sorunları gibi durumların tespitinde kullanılır.
Boston Adlandırma Testi: Daha çok afazik hastalarda kelime hatırlaması ve kelime düzeyinin ölçülmesini sağlar. Sözel yetenekleri değerlendirmede yararlı bir testtir.
Sözel Bellek Süreçleri Testi: Sözel öğrenme ve belleğin çok faktörlü araştırılması için geliştirilmiş bir testtir. Bir kelime listesi öğrenme testidir. Kısa süreli bellekten uzun süreli belleğe transfer, geri getirip hatırlama, tanıyarak hatırlama gibi durumları ölçer. 15 kelimenin belirli sayıda tekrarı şeklinde uygulanır.
Wechsler Memory Scale: Testin amacı bellek fonksiyonlarının çeşitli yönlerinin ölçümünü sağlamaktır. Ölçek 16-74 yaş arasındaki bireyler için geliştirilmiştir. Uygulaması yaklaşık 45 dakika sürmektedir.
Moxo Dikkat Testi: MOXO dikkat ölçme testi 6-12 yaş arası çocuklar ve 13-60 yaş arası yetişkinler için geliştirilmiş Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu tanısına yardımcı olan, bilgisayar üzerinden yapılan görsel ve işitsel çeldiricilerin olduğu “çevrimiçi” dikkat ölçme testidir. MOXO, Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğunun dört ana belirtisi olan dikkat eksikliği, zamanlama problemi, dürtüsellik ve hiperaktivitenin objektif olarak ölçülmesini sağlayan bir testtir. MOXO, dikkat dağıtıcı dış uyaranlar kullanarak gerçek yaşam çevresinin tam bir benzetimini (simülasyon) sağlamaktadır. Test çocuklarda yaklaşık 15, yetişkinlerde 18 dk sürmektedir.
GELİŞİM VE PERFORMANS DEĞERLENDİRME TESTLERİ
Denver-2 Gelişimsel Tarama Testi: 0-6 yaş arasındaki çocukların yaşına uygun bir takım becerilerini değerlendirmek, gelişimsel olarak şüpheli durumları objektif olarak ölçmek ve risk altındaki çocukları izleyebilmek için kullanılan bir gelişim testidir. Anne, baba ve çocukla birlikte uygulama yapılmaktadır ve yaklaşık 20-25 dakika sürmektedir. Denver-2 Gelişimsel Tarama Testinde, kişisel-sosyal, dil, ince motor ve kaba motor gibi dört farklı alan değerlendirilir.
AGTE: Ankara Gelişim tarama envanteri 0-6 yaş arasındaki çocukların gelişimlerini değerlendirmek için kullanılan bir envanterdir. Çocukların dil gelişimi, sosyal gelişimi, zihinsel becerileri, ince motor gelişimi, kaba motor gelişimi ve öz bakım becerileri değerlendirilir. Uygulayıcı tarafından anne ve babaya sorular yöneltilerek ve çocuk da gözlemlenerek uygulanır. Gelişim problemleri, konuşma güçlükleri, sorumluluk almama, ince ve kaba motor kaslarını yetersiz kullanma gibi durumlarda uygulanabilir.
Metropolitan Okul Olgunluğu Testi: Çocukların okula, okulun gerektirdiği kurallara ve akademik çalışmalara hazır olup olmadıklarını öğrenmek amacıyla beş-altı yaş arasındaki çocuklara uygulanan bir performans testidir. Çocukları anaokulunun sonunda veya birinci sınıfın başlangıç aşamasında değerlendirmek için hazırlanan bu testin kelime anlama, cümleler, genel bilgi, eşleştirme, sayılar, kopya etme gibi 6 alt testi vardır.
Temel Kabiliyetler Testleri: 5-17 yaş grubundaki çocuklarınzihinsel performansını belirlemek, çocukların yeteneklerini ölçmek, eğitsel ve mesleki rehberlik yapmak amacıyla kullanılan testlerdir. Her yaş grubu için farklı alt testleri vardır. Uygulama sonucunda bireye ait zeka bölümü elde edilmektedir.
Gessell Figürleri: 2-7 yaş arasındaki çocuklarda motor beceri, el-göz koordinasyonu, görsel algıyı ölçen bir testtir. Basitten zora doğru sıralanan geometrik şekillerden oluşmuş kartlarda çocuğun gördüğü şekilleri çizmesi istenmektedir. Çizilen şekiller değerlendirilir ve buna göre yapılan gözlem, gelişim düzeyi de dikkate alınarak uzman tarafından çocukla ilgili önerilerde bulunulmaktadır.
Frostig Görsel Algı Değerlendirme Testi: 4-8 yaş arasındaki çocukların görsel algı becerilerini değerlendirmek için kullanılan bir testtir. Çocuğun göz motor koordinasyonu, şekil zemin ayrımı, şekil sabitliği, mekânsal ilişkilerin algılaması değerlendirilir. Bireysel veya grup şeklinde uygulanabilen test yaklaşık 35-40 dakika sürmektedir.
Cattel Zeka Testi: Cattell zekâ testi bir zeka-performans testidir. 2A, 2B ve 3A olmak üzere üç formu vardır. Yaş gruplarına göre bu formlar ayrılır. Zekânın soyut alandaki işlevini saptamaktadır. Toplam 46 maddeden oluşan testi yanıtlama süresi 25 dakikadır. Test 4-7 yaş, 7-14 yaş ve 14 yaş üstü bireylere uygulanabilir. Bireysel ve grup olarak uygulanabilir.
Porteus Labirentleri: 3-14 yaş aralığındaki çocuklara uygulanan genel yeteneği belirlemek amacıyla kullanılan biryetenek/zeka testidir. Test 12 labirentten oluşur ve test uygulamasında kalemle çizilen çizgi ile çıkmaz yollara girilmemesi ve çizgilerin geçilmemesi gibi kurallara uyarak labirentin çıkış noktasına ulaşılması beklenmektedir.
Alexander Pratik Yetenek Zeka Testi: Bu test ilkokulu bitiren çocukların teknik yeteneklerini ölçmek ve onları daha ileri sınıflara (özellikle sanat okullarına) yöneltmek amacıyla kullanılır. Test aynı zamanda özel sınıflara yönlendirilmesi gereken çocukların tespitinde yardımcı olmaktadır. Testte tahta kutulardan, boyalı küplerden çeşitli problemler çözülmesi istenir.
Peabody Resim Kelime Testi: 2-12 yaş aralığındaki çocuklarınalıcı dil becerilerini, kelime dağarcığını ve resimlerle kavram gelişimini belirlemek için kullanılan bir performans testidir. Test, 8 yaşından küçük ve 8 yaşından büyük çocuklara uygulanmak üzere iki farklı formdan oluşmaktadır. Çocuğa kartlar gösterilir ve dört resimden söylenilene uygun resmi göstermesi istenir. Doğru gösterdiği resimler puanlanır ve kronolojik yaşına göre çocuğun alıcı dil yaşı belirlenir. Test sonucuna göre dil gelişimiyle ilgili önerilerde bulunulur.
Frankfurter Dikkat Testi: 5-6 aralığındaki çocukların dikkat toplama becerilerini ölçmek için kullanılan bir değerlendirme testidir. Farklı olan resmi bulma testi olan ölçme testi, dikkat eksikliğinin belirlenmesinde etkili olmaktadır.
Özel Öğrenme Güçlüğü Bataryası: Özel öğrenme güçlüğünden şüphelenilen çocuklarda kullanılan tarama testidir. Bu bataryada çocuğun eğitim gördüğü sınıfın özelliklerine göre hazırlanmış Türkçe ve matematik sorularının yanı sıra dikkat değerlendirme ölçekleri de bulunmaktadır. Test 1 ve 5. Sınıf arasındaki çocuklara uygulanır ve yaklaşık 1 saat sürer.
Benton Görsel Bellek Değerlendirme Testi: 8 yaş ve üzeri çocuklara uygulanan test, mekânsal belleği ölçen bir testtir. Bu test görsel belleğin algılama ve motor yeteneğinden ayırt edilmesini sağlamaktadır. Bireysel olarak uygulanmaktadır ve yaklaşık 5 dakika sürmektedir.
D2 Dikkat Değerlendirme Testi: 9 ile 60 yaş arasındakilere uygulanan ve seçici dikkatle zihinsel konsantrasyonun belirlenmesinde kullanılan bir testtir. Özellikle okul çağında olan çocuklarda yaşanan dikkat dağınıklığı sorununun tespitinde önemli rol oynamaktadır. Bireysel veya grup olarak uygulanabilir ve yaklaşık 8 dakika sürmektedir.
Bender Gestalt Görsel Motor Algı Testi: Bender-Gestalt testi; 5-12 yaş arasındaki çocukların görsel uyaran algılamalarını, görsel-motor koordinasyonlarını, görsel motor bütünleştirmelerini ölçmektedir. Testte zaman sınırlandırması yoktur. Toplam 9 şekilden oluşur ve her şekil çocuğa sırayla gösterilir ve şeklin kağıda kopya edilmesi istenir. Bender-Gestalt testi; zeka, okul başarısı, görsel motor performans, nörolojik bozulma, yürütücü işlevlerde bozulmaya ilişkin bilgiler verir.
GOBDÖ-2 TV Otizm Değerlendirme Ölçeği: Otistik bozukluğu karakterize eden davranışlar sergileyen 3-23 yaş arasındaki bireylerin değerlendirilmesini amaçlayan bir derecelendirme ölçeğidir. Otistik bozukluk gösteren bireyleri tanımak, ağır düzeyde davranış problemlerini değerlendirmek, davranışsal ilerlemeyi belirlemek ve değerlendirmek için kullanılır. Ayrıca bireyselleştirilmiş eğitim planı için amaç belirlemek amacıyla da kullanılmaktadır.
KİŞİLİK VE RUHSAL DEĞERLENDİRME TESTLERİ
MMPI: İnsanın kişilik yapısının ve psikopatolojisinin belirlenmesine yardımcı olmak için profesyonel uygulayıcılar aracılığıyla kullanılan bir kişilik testidir. MMPI testi ile bireylerin aile problemleri, öfke ve kaygı sorunları, işle ilgili sorunlar, insanlar arası iletişimde yaşanan sorunlar gibi psikolojik özellikleri de değerlendirilebilmektedir. MMPI testi ayrıca yeni eleman alımlarında ya da mevcut çalışanlar üzerinde kişinin göreve uygunluğunun değerlendirilebilmesi ve gelişim alanlarının belirlenebilmesi amacıyla da kullanılmaktadır. 16 yaşından büyük herkese uygulanabilmektedir.
Rorschach Testi: 7-70 yaş arası herkese uygulanabilen Rorschach testi projektif bir testtir. Genellikle kişilerin kişilik özellikleri, duygusal işleyişleri, düşünce süreçleri, ilişkisel yatırımlarını incelenmek için uygulanır. Projektif bir kişilik testi olan Rorschach, mürekkep lekelerini içeren on adet karttan oluşmaktadır. Testin uygulama süresi yaklaşık 20 ile 30 dakika arasında sürmektedir.
TAT(Tematik Algı Testi): 9-10 yaştan itibaren yetişkinlere de uygulanan test kişilik oluşum süreçleri hakkında bilgi vermeyi amaçlar. Üzerinde resimler bulunan 30 karttan oluşan projektif bir testtir. Bireylerin kimlik dinamikleri ve sosyal ilişkilerini analiz etme imkanı sağlamaktadır.
Terapötik Kartlar Testi: Terapötik kartlar yaratıcılık geliştirmede, problem çözmede, rüyaların duygusal sağaltımında, duygu farkındalığı sağlamada kullanılmaktadır. Terapötik kartlar bireysel veya grup danışmanlığında, eğitimler sırasında kullanılabilir.
ÇOCUK ÇİZİM TESTLERİ
Bir İnsan Çiz Testi: 4-14 yaşlarındaki çocuklara uygulanan bir zeka ve ruhsal değerlendirme testidir. Çocuğun yaptığı çizimler aracılığıyla zekası, kişilik yapısı, benlik algısı hakkında bilgi almak amaçlanır.Testte çocuktan bir insan çizmesi istenir ve çocuğun çizdiği insan resmi puanlamaya tabi tutulur.
Bir Aile Çiz Testi: Aile çizimi testi çocuğun aile içi ilişkilerini nasıl değerlendirdiğini, ailede kendisini nerede gördüğünü, ailedeki diğer bireylerle ilişkilerini değerlendirme imkanı sağlayan projektif bir tekniktir.
Hayvan Ailesi Testi: Çocuktan aile bireylerini birer hayvan olarak düşünmeleri ve çizmeleri istenilmektedir. Bu test içerisinde çocuğun yaptığı hayvan atıfları ve bu hayvanın çocuğun algısında ne anlama geldiği üzerinde durulmaktadır.
Bir Ağaç Çiz Testi: 5-6 yaşlarından itibaren uygulanabilmekte olan test, deneğin yapılandırdığı bir resmi, psikanalitik semboller aracılığıyla yorumlamayı amaçlamaktadır.
CAT(Çocuklar için Algı Testi): Projektif bir test olup, 3-10 yaş arasındaki çocuklara uygulanır. Testte, çocukların kendilerini hayvan figürleri vasıtasıyla ifade etmeleri amaçlanmaktadır. Çocuk Algı Testi (CAT) çocukların kişilik dinamiklerini ve ebeveyn ilişkilerini analiz etmek için oldukça faydalı bir psikolojik testtir.
Louisa Düss Psikanalitik Hikayeler Testi: Test 4-12 yaş aralığındaki çocuklara bireysel olarak uygulanan ve zaman sınırlaması olmayan projektif bir testtir. Yarım bırakılmış ve çocuk tarafından tamamlanması istenen 10 hikayeden oluşur. Çocuğun hikayeleri tamamlamasıyla iç dünyasına yönelik duyguları, çatışmaları, bilinçaltıyla ilgili elde edilen bilgiler uzman kişi tarafından yorumlanır. Özellikle okul öncesi dönem çocukları için sıkça kullanılmaktadır.